Για την εξωτερική εμφάνιση:
Προ ετών, όταν ο Γέροντας υπηρετούσε ακόμη στην Πολυκλινική Αθηνών, μια μέρα, καθώς περπατούσε στην περιοχή της Ομόνοιας μαζί με δύο δικές του κοπέλες, πνευματικά του παιδιά, είδε από απέναντι να έρχεται μια νεαρή με προκλητική εμφάνιση. Φορούσε το γνωστό “σούπερ μίνι”, που ήταν μόδα. Μόλις την αντίκρισαν, λέει ο Γέροντας:
- Τι λέτε; Τι σκέπτεσθε; Την κατακρίνετε αυτή την κοπέλα;
- Όχι, Γέροντα, απάντησαν αυτές, γνωρίζοντας τις θέσεις του
- Καλά κάνετε και δεν την κατακρίνετε, είπε ο Γέροντας. Να μην κρίνετε τους ανθρώπους από την εξωτερική εμφάνιση. Αυτή η κοπέλα που βλέπετε έχει θαυμάσια ψυχή! Έχει δυναμισμό ψυχής. Αυτό που κάνει τώρα, δηλαδή που προκαλεί, οφείλεται στη δύναμη της ψυχής της. Φαντασθείτε τι θα γίνει αν αυτή η κοπέλα γνωρίσει τον Χριστό, εάν μάθει όλα όσα εσείς ξέρετε. Τότε ασφαλώς θα φθάσει πολύ ψηλά!
Αυτός ήταν ο τρόπος της συμβουλευτικής και της παιδαγωγικής του πατρός Πορφυρίου. Καθοδηγούσε τους αδελφούς βιωματικά και εποπτικά.
Ήρθαν στον Γέροντα με άσεμνη εμφάνιση
Μιά ημέρα, που πήγα στον Γέροντα, συνάντησα εκεί κάποιες κοπέλες, που είχαν πάει κι αυτές να τον δούν. Ήταν, όμως, άσεμνα ντυμένες. Κουβέντιαζε, λοιπόν, μαζί τους ο Γέρων Πορφύριος για διάφορα πνευματικά θέματα, αλλά δεν τους έκανε καμία παρατήρηση για την εμφάνισή τους. Εγώ, ομολογουμένως, αγανάκτησα εσωτερικά μ’ αυτές τις κοπέλες, που πήγαν σ’ ένα τέτοιο άγιο Γέροντα ντυμένες κατ’ αυτόν τον τρόπο, αλλά σκανδαλίσθηκα και από το γεγονός ότι ο γέρων Πορφύριος δεν τους έκανε παρατήρηση.
Όταν έφυγαν οι κοπέλες, χαμογελώντας μου είπε: “Κύριε τάδε, εγώ δεν είμαι αυστηρός, όπως είσαι εσύ”. Βέβαια, αμέσως κατάλαβα ότι είχε συλλάβει τη σκέψη μου και τον σκανδαλισμό μου. Όμως, τον ρώτησα: “Γιατί το λέτε αυτό, Γέροντα;”. Μού είπε τότε: “Ήρθαν αυτές οι κοπέλες εδώ μ’ αυτή την εμφάνιση και δεν τους έκανα παρατήρηση. Εγώ έχω μια άλλη τακτική. Διότι, ακόμη κι αν τους μιλούσα για την εμφάνισή τους, αφού δεν έχουν πίστη στον Χριστό, δε θα συμμορφώνονταν. Προσπαθώ πρώτα να τις φέρω στην πίστη του Χριστού και, τότε, μόνες τους θα καταλάβουν το λάθος τους και θα διορθωθούν”.
- Τι λέτε; Τι σκέπτεσθε; Την κατακρίνετε αυτή την κοπέλα;
- Όχι, Γέροντα, απάντησαν αυτές, γνωρίζοντας τις θέσεις του
- Καλά κάνετε και δεν την κατακρίνετε, είπε ο Γέροντας. Να μην κρίνετε τους ανθρώπους από την εξωτερική εμφάνιση. Αυτή η κοπέλα που βλέπετε έχει θαυμάσια ψυχή! Έχει δυναμισμό ψυχής. Αυτό που κάνει τώρα, δηλαδή που προκαλεί, οφείλεται στη δύναμη της ψυχής της. Φαντασθείτε τι θα γίνει αν αυτή η κοπέλα γνωρίσει τον Χριστό, εάν μάθει όλα όσα εσείς ξέρετε. Τότε ασφαλώς θα φθάσει πολύ ψηλά!
Αυτός ήταν ο τρόπος της συμβουλευτικής και της παιδαγωγικής του πατρός Πορφυρίου. Καθοδηγούσε τους αδελφούς βιωματικά και εποπτικά.
Ήρθαν στον Γέροντα με άσεμνη εμφάνιση
Μιά ημέρα, που πήγα στον Γέροντα, συνάντησα εκεί κάποιες κοπέλες, που είχαν πάει κι αυτές να τον δούν. Ήταν, όμως, άσεμνα ντυμένες. Κουβέντιαζε, λοιπόν, μαζί τους ο Γέρων Πορφύριος για διάφορα πνευματικά θέματα, αλλά δεν τους έκανε καμία παρατήρηση για την εμφάνισή τους. Εγώ, ομολογουμένως, αγανάκτησα εσωτερικά μ’ αυτές τις κοπέλες, που πήγαν σ’ ένα τέτοιο άγιο Γέροντα ντυμένες κατ’ αυτόν τον τρόπο, αλλά σκανδαλίσθηκα και από το γεγονός ότι ο γέρων Πορφύριος δεν τους έκανε παρατήρηση.
Όταν έφυγαν οι κοπέλες, χαμογελώντας μου είπε: “Κύριε τάδε, εγώ δεν είμαι αυστηρός, όπως είσαι εσύ”. Βέβαια, αμέσως κατάλαβα ότι είχε συλλάβει τη σκέψη μου και τον σκανδαλισμό μου. Όμως, τον ρώτησα: “Γιατί το λέτε αυτό, Γέροντα;”. Μού είπε τότε: “Ήρθαν αυτές οι κοπέλες εδώ μ’ αυτή την εμφάνιση και δεν τους έκανα παρατήρηση. Εγώ έχω μια άλλη τακτική. Διότι, ακόμη κι αν τους μιλούσα για την εμφάνισή τους, αφού δεν έχουν πίστη στον Χριστό, δε θα συμμορφώνονταν. Προσπαθώ πρώτα να τις φέρω στην πίστη του Χριστού και, τότε, μόνες τους θα καταλάβουν το λάθος τους και θα διορθωθούν”.
Ανθολόγιο Συμβουλών Γέροντος Πορφυρίου, σελ. 168,169
Είχε πάει μία κυρία νά εξομολογηθεί σέ έναν πνευματικό, καί αυτή είχε πολύ περιποιηθεί τόν εαυτό της, είχε βαφτεί, είχε πάρα πολύ φροντίσει τόν εαυτό της, αλλά η ψυχή τής διψούσε ακόμα καί δέν ενοιωθε ευτυχισμένη. Καί της λέει ο πνευματικός μέ πολύ αγάπη.
Δέν τήν μάλωσε γιά αυτό πού έβλεπε, γιατί αυτός έβλεπε πιό βαθιά. Καί τής λέει, γιατί βάφεσαι τόσο πολύ; Καί απαντάει αυτή μέ ειλικρίνεια, γιατί λέει πάτερ θέλω νά φαίνομαι ωραία, θέλω νά φαίνομαι όμορφη. Είναι κακό, πάτερ; Καί της λέει ο πνευματικός της καθόλου κακό, πολύ καλό. Άν ήξερες όμως, της λέει, πόσο ωραία είσαι;
Δέν τήν μάλωσε γιά αυτό πού έβλεπε, γιατί αυτός έβλεπε πιό βαθιά. Καί τής λέει, γιατί βάφεσαι τόσο πολύ; Καί απαντάει αυτή μέ ειλικρίνεια, γιατί λέει πάτερ θέλω νά φαίνομαι ωραία, θέλω νά φαίνομαι όμορφη. Είναι κακό, πάτερ; Καί της λέει ο πνευματικός της καθόλου κακό, πολύ καλό. Άν ήξερες όμως, της λέει, πόσο ωραία είσαι;
Εγώ σέ βλέπω πανέμορφη. Έχεις χαρίσματα, έχεις στήν ψυχή σου μία ωραιότητα πού δέν τήν έχεις καταλάβει. Άν τήν καταλάβεις, δέν θά χρειαστεί νά έχεις αγωνία γιά νά γίνεις όμορφη, γιατί είσαι ήδη όμορφη! Δηλαδή αυτό πού πάμε νά πετύχουμε στήν Εκκλησία, είναι ήδη μές στήν καρδιά μας, μές στόν πυρήνα τής υπάρξεώς μας. Υπάρχει! Ποιό δηλαδή; Η χάρη τού Αγίου Πνεύματος πού τήν έχουμε ήδη μέσα μας.
Νά τό καταλάβουμε, νά τό φανερώσουμε στή ζωή μας και νά τό ζήσουμε στή σχέση μας.
…………………………………………………………………………………………………… Ρώτησαν μια ορθόδοξη χριστιανή τι την έκανε τόσο όμορφη, ενώ δεν χρησιμοποιούσε καλλυντικά. Η απάντηση ήταν η εξής:
-Για τα χείλη μου χρησιμοποιώ την αλήθεια.
-Για τη φωνή μου την προσευχή.
-Για τα μάτια μου την συμπάθεια.
-Για τα χέρια μου την αγαθοεργία.
-Για το πρόσωπο μου την ευθύτητα.
-Για την καρδιά μου την αγάπη.
Νά τό καταλάβουμε, νά τό φανερώσουμε στή ζωή μας και νά τό ζήσουμε στή σχέση μας.
…………………………………………………………………………………………………… Ρώτησαν μια ορθόδοξη χριστιανή τι την έκανε τόσο όμορφη, ενώ δεν χρησιμοποιούσε καλλυντικά. Η απάντηση ήταν η εξής:
-Για τα χείλη μου χρησιμοποιώ την αλήθεια.
-Για τη φωνή μου την προσευχή.
-Για τα μάτια μου την συμπάθεια.
-Για τα χέρια μου την αγαθοεργία.
-Για το πρόσωπο μου την ευθύτητα.
-Για την καρδιά μου την αγάπη.
ΠΗΓΗ: www.katixitikoinois.gr/τα-ωραιοτερα-καλλυντικα/
Η Θαυματουργή Αγία Εικόνα της Παναγίας της Ιεροσολυμίτισσας, έχει Αγιογραφηθεί τον 19ο αιώνα μ.Χ. θαυματουργικά. Φέρει χρονολογία 1870 μ.Χ. και έχει το εξής ιστορικό:
Υπήρχε τον καιρό εκείνο μία αγιογράφος Μοναχή ονόματι Τατιανή, της Ρωσικής Ιεράς Μονής της Μυροφόρου Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής, που βρίσκεται στους πρόποδες του Όρους των Ελαιών, απέναντι της Ιερουσαλήμ. Ένα βράδυ, καθώς κοιμόταν, είδε σε όραμα ότι την επισκέφθηκε στο κελλί της μία άγνωστη μοναχή, η οποία της είπε: «Αδελφή Τατιανή, ήλθα να με ζωγραφίσεις». Η Τατιανή απάντησε: «Ευλόγησον, αδελφή, αλλά εγώ είμαι αγιογράφος και όχι ζωγράφος». Και η επισκέπτρια της λέγει: «Τότε να με αγιογραφήσεις». Η Τατιανή εξεπλάγη με το θάρρος της ξένης και αποκρίθηκε: «Δεν έχω ξύλο (σανίδι), πού να σε ζωγραφίσω;». Τότε η επισκέπτρια μοναχή της δίδει ένα σανίδι αγιογραφήσεως και λέγει: «Ζωγράφισε!!!» Αλλά ενώ ζωγράφιζε η Τατιανή την άγνωστη μοναχή, είδε τα άμφιά της να γίνονται χρυσά, το πρόσωπό της να λάμπει πολύ, και την άκουσε να λέγει: «Ω μακαρία Τατιανή, μετά τον Απόστολο και Ευαγγελιστή Λουκά, θα με αγιογραφήσεις πάλι εσύ». Η Τατιανή αντελήφθη ότι αγιογραφούσε την Παναγία! Ταράχθηκε και ξύπνησε. Αμέσως, έσπευσε στην Ηγουμένη και της διηγήθηκε το όραμα που είδε. Η Ηγουμένη δυσπίστησε και της είπε να πάει να κοιμηθεί και αύριο να αγιογραφήσει μία εικόνα της Παναγίας. Καθώς όμως επέστρεφε, είδε να βγαίνει από το κελλί της φως και αισθάνθηκε ευωδιά! Τότε ειδοποίησε την Ηγουμένη και μαζί εισήλθαν στο φωτεινό και ευωδιάζον κελλί, όπου είδαν εκπληκτικότερο Θαύμα. Η εικόνα του οράματος βρισκόταν μέσα στο κελλί πραγματική, Αχειροποίητη! Η Αγία αυτή εικόνα της Παναγίας! Μετά από όλα αυτά, παρουσιάζεται πάλι η Παναγία στη μοναχή και λέγει: «Να με κατεβάσετε κάτω στο σπίτι μου, στη Γεθσημανή», πράγμα που έγινε. Από τότε η Αχειροποίητη Αγία Εικόνα της Παναγίας «Η Ιεροσολυμίτισσα», βρίσκεται στο Ιερό Προσκύνημα του Θεομητορικού Μνήματος της Γεθσημανής, που αποτελεί τον κενό τάφο της Παναγίας μας (το ονομαζόμενο Κενοτάφιο), αφού ως γνωστόν το σώμα Της ανελήφθη στους Ουρανούς την τρίτη ημέρα από την Κοίμησή Της , και θαυματουργεί. Λέγεται μάλιστα πως και και τις τρεις φορές που πλημμύρισε ο Ιερός Ναός στη Γεθσημανή, η εικόνα ανέβηκε μόνη της από τον μαρμάρινο θρόνο που βρίσκεται και στάθηκε στο σύστημα εξαερισμού, χωρίς να στηρίζεται πουθενά! Τα θαύματά της είναι αναρίθμητα, όπου και αν πήγε. Η Παναγία Ιεροσολυμίτισσα βρίσκεται στην ψυχή κάθε ευσεβούς Χριστιανού, στέκεται αγέρωχη και δυνατή, ώστε να αντιμετωπίζει κάθε αντιξοότητα με σθένος και βαθιά πίστη στην Υπεραγία Θεοτόκο. Η θαυματουργή εικόνα έχει ταξιδέψει σε αρκετά μέρη της Ελλάδος προς προσκύνηση, ενώ πιστό αντίγραφο αυτής βρίσκεται στην κωμόπολη Γενισέα της Ξάνθης. |
Ἀπολυτίκιον Ήχος α΄. Της ερήμου πολίτης. Την σεπτήν σου εικόνα ως της δόξης σου σκήνωμα, Ιεροσολυμίτισσα Παρθένε, προσκυνούμεν Πανάχραντε. Εκ ταύτης γαρ πηγάζεις μυστικώς θαυμάτων ποταμούς τας δωρεάς· και αρδεύεις τας καρδίας και τας ψυχάς των πίστει κραυγαζόντων σοι· Δόξα τω Θείω Τόκω σου, Αγνή, δόξα τη παρθενία σου, δόξα τη προς ημάς σου ανεκφράστω προνοία, Άχραντε. ΠΗΓΗ: www.saint.gr/4141/saint.aspx |
Ένα περιστατικό που δείχνει το μεγαλείο του αθλητισμού και παράλληλα μεταδίδει αισιοδοξία και ελπίδα. Μία από αυτές τις ιστορίες που χάνονται στον ορυμαγδό των αρνητικών ειδήσεων που μας τροφοδοτούν τα μαζικά μέσα ενημέρωσης.
Συνέβη στον αγώνα ανώμαλου δρόμου στο Ναβάρε της Ισπανίας τον περασμένο μήνα, όταν ο Ισπανός αθλητής Iván Fernández Anaya, πρωταθλητής Ισπανίας στα 5 χιλιόμετρα στη κατηγορία των νέων, άφησε τον Κενιάτη συναθλητή του Abel Mutai, Ολυμπιονίκη στον ανώμαλο δρόμο, να τερματίσει πρώτος.
Βρισκόταν στη δεύτερη θέση, σε αρκετά μεγάλη απόσταση από τον προπορευόμενο Αμπέλ Μουτάι, ο οποίος είχε κερδίσει το χάλκινο μετάλλιο στο αγώνισμα των 3000 μέτρων στήπλ, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου το περασμένο καλοκαίρι.
Μπαίνοντας όμως στην τελική ευθεία, ο Βάσκος αθλητής είδε τον Κενυάτη δρομέα - σίγουρο νικητή της κούρσας - σαν να χάνει την αίσθηση του χώρου, και να σταματά να τρέχει μόλις 10 μέτρα πριν από το νήμα, νομίζοντας πως είχε κιόλας περάσει τη γραμμή!
Ο Φερναντέζ Ανάγια τον έφτασε και, αντί να τον προσπεράσει και να τερματίσει εκείνος πρώτος, σταμάτησε επί τόπου και με διάφορα νοήματα κατηύθυνε τον Μουτάι προς την γραμμή και τον βοήθησε να τερματίσει πρώτος.
"Δεν άξιζα να κερδίσω. Δεν θα μπορούσα να καλύψω την απόσταση ανάμεσά μας αν δεν είχε κάνει λάθος" δήλωσε ο Ισπανός αθλητής δίνοντας την πρωτιά στον συναθλητή του.
"Ακόμα και εάν μου έλεγε κάποιος ότι, κερδίζοντας αυτόν τον αγώνα θα εξασφάλιζα μια θέση με την ισπανική ομάδα στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου, δεν θα το έκανα. Η ενέργειά μου να βοηθήσω τον πελαγωμένο συναθλητή μου ήταν αυθόρμητη, και η ηθική μου ικανοποίηση από αυτήν είναι πολύ μεγαλύτερη από οποιοδήποτε μετάλλιο. Για μένα, ιδίως με όσα συμβαίνουν σήμερα στη κοινωνία, στην πολιτική, κλπ, όπου ο κάθε ένας κοιτάζει μόνο το δικό του συμφέρον, νομίζω ότι το να ενδιαφέρεσαι για τον συνάνθρωπό σου, έχει μία ιδιαίτερη αξία".
Είναι ένα θέμα που το ανέδειξε η Ισπανική εφημερίδα El pais αλλά τα περισσότερα media το ανακάλυψαν αρκετές εβδομάδες αργότερα.
ΠΗΓΗ: antikleidi.com/2013/02/08/sportsmanship-is-not-dead/
Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή ολοκληρώνεται και καταλήγει σε δυο λαμπρές, εόρτιες ημέρες, ή μάλλον σε μια διπλή εορτή. Είναι το Σάββατο του Λαζάρου, κατά το οποίο μνημονεύουμε την έγερση του επιστήθιου φίλου του Χριστού Λαζάρου, και η Κυριακή των Βαΐων, που εορτάζουμε τη θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα έξι μέρες πριν προδοθεί και υποστεί το σταυρικό θάνατο. Κατά τις δύο αυτές λαμπρές ημέρες η Εκκλησία μάς αποκαλύπτει το αυθεντικό νόημα της εθελούσιας θυσίας του Χριστού και του λυτρωτικού Του θανάτου, πριν εισέλθουμε στη θλίψη και το σκοτάδι του πάθους, πριν ξαναγίνουμε μάρτυρες της οδύνης του Χριστού.Ο Χριστός βρισκόταν μακριά από την Ιερουσαλήμ όταν πέθανε ο Λάζαρος, και μόλις τέσσερις μέρες αργότερα έφθασε στη Βηθανία όπου συνάντησε τις αδελφές του Λαζάρου, τη Μάρθα και τη Μαρία, και τους στενοχωρημένους και κλαμένους φίλους του. Το ευαγγέλιο του αγίου Ιωάννη εξιστορεί με λεπτομέρειες αυτή τη συνάντηση, αρχίζοντας από τη συζήτησή Του με τη Μάρθα και τη Μαρία.
Και οι δυο τους λένε στο Χριστό, «Κύριε ει ης ώδε, ουκ αν απέθανέ μου ο αδελφός» (Ιωαν. 11, 32). Και ο Χριστός απαντά: «αναστήσεται ο αδελφός σου» (Ιωαν. 11, 23). Άσχετα όμως από αυτή την απάντηση, όταν είδε το κλάμα των αδελφών και των φίλων τους, ο Ίδιος «ενεβριμήσατο τω πνεύματι και ετάραξεν αυτόν...» (Ιωαν. 11, 36). Ο Χριστός διέταξε να απομακρυνθεί η πέτρα που σκέπαζε τον τάφο. Και όταν αφαιρέθηκε η πέτρα, «φωνή μεγάλη εκραύγασε Λάζαρε, δεύρο έξω, και εξήλθεν ο τεθνηκώς δεδεμένος τους πόδας και τας χείρας κειρίαις...» (Ιωαν. 11, 43- 44). Ποιο είναι το νόημα αυτού του γεγονότος που η Εκκλησία γιορτάζει τόσο λαμπρά, τόσο πανηγυρικά, τόσο νικητήρια το Σάββατο του Λαζάρου; Πώς μπορούμε να συμβιβάσουμε τη θλίψη και τα δάκρυα του Χριστού με τη δύναμη να εγείρει τους νεκρούς;
Με ολόκληρο τον εορτασμό η Εκκλησία επαναλαμβάνει πως ο Χριστός κλαίει επειδή, βλέποντας το θάνατο του φίλου Του, βλέπει επίσης και τη νίκη του θανάτου πάνω σ' ολόκληρο τον κόσμο, βλέπει πως ο θάνατος, που δε δημιουργήθηκε από το Θεό, σφετερίστηκε το θρόνο Του και τώρα κυριαρχεί στον κόσμο, δηλητηριάζοντας τη ζωή, μετατρέποντας τα πάντα σε άσκοπο ρεύμα ημερών που κυλούν ανελέητα προς την άβυσσο. Κατόπιν έρχεται η εντολή, «Λάζαρε, δεύρο έξω»! Εδώ έχουμε το θαύμα της αγάπης που θριαμβεύει πάνω στο θάνατο, ακούμε μια εντολή που αναγγέλλει τον πόλεμο του Χριστού κατά του θανάτου, μια υπόσχεση πως ο ίδιος ο θάνατος θα καταστραφεί και θα εξαφανιστεί. Ο ίδιος ο Χριστός, που σημαίνει ο ίδιος ο Θεός, η ίδια η αγάπη και η ζωή, για να καταστρέψει το θάνατο και το σκοτάδι του, κατεβαίνει στον τάφο, για να αντιμετωπίσει πρόσωπο με πρόσωπο το θάνατο, για να τον εκμηδενίσει και να μάς χαρίσει την αιώνια ζωή την οποία ο Θεός μάς δημιούργησε να κατέχουμε.
Από το βιβλίο
«Εορτολόγιο – Ετήσιος Εκκλησιαστικός Κύκλος» Αλέξανδρος Σμέμαν Εκδ. Ακρίτας
«Εορτολόγιο – Ετήσιος Εκκλησιαστικός Κύκλος» Αλέξανδρος Σμέμαν Εκδ. Ακρίτας
Το Σάββατο του Λαζάρου – Ήπειρος
Άρθρο του Συλλόγου Ηπειρωτών Αγίων Αναργύρων «Ο ΠΥΡΡΟΣ»
Απ' τα χαράματα την ημέρα του Λαζάρου, το χωριό άλλαζε τόνο ζωής. Στις γειτονιές αντιλαλούσε ο σκοπός του Λάζαρη με τις γλυκιές και πολλές φορές παράφωνες φωνές των μικρών. Τα παιδιά από πολλές μέρες πριν βρίσκονταν στο πόδι. Έπρεπε να εξασφαλίσουν τη συντροφιά για το Λάζαρη! Ποτέ δεν πήγαινε κανένας μόνος. Έφτιαχναν συντροφιές δύο τριών ατόμων για καλύτερη απόδοση στο τραγούδι.
Τα κάλαντα αυτά ήταν η πρώτη ευκαιρία να ψάξουν οι μικροί να βρουν το Βλάμη τους κι από τότε συνδέονταν για να παραμείνουν Βλάμηδες σε όλη τους τη ζωή. Μόλις έβρισκαν τη συντροφιά, το Βλάμη, ή τους Βλάμηδες, άρχιζαν την προπαίδεια για το τραγούδισμα των καλάντων, να μάθουν και τα λόγια, να τα τραγουδούν κι ωραία.
Τρίτη φροντίδα τους ήταν να βρουν το καλάθι για τ' αυγά. Λάζαρης σήμαινε αυγά, γιατί αυγά έδιναν οι νοικοκυρές. Ύστερα κατάστρωναν το σχέδιο πορείας στα σπίτια, από που θα αρχίσουν και που θα τελειώσουν. Τα παιδιά ήξεραν ποια θα δώσει και ποια είναι τσιγκούνα, ποια θα δώσει αυγά και ποια σύκα ή καρύδια ή μύγδαλα ή ζαχαρικά αλλά και ποιες πόρτες θα βρουν κλειστές.
Το καλάθι ήταν το κυρίαρχο στοιχείο, χωρίς καλάθι δεν πήγαινε κανένας για κάλαντα. Υπήρχαν δύο είδη καλαθιών που χρησιμοποιούσαν για το Λάζαρη. Το ένα το κυλινδρικό το συνηθισμένο με το χερούλι από πάνω και το άλλο το κομψό "σπόρτα" σε σχήμα αυγοειδές με το χερούλι από πάνω κολλημένο στις δύο άκρες της έλλειψης. Τα έφτιαχναν μόνοι τους οι μεγαλύτεροι, που πήγαιναν στο σχολείο, με βέργες ιτιάς που τις μάζευαν στην Τύρια και τον Καλαμά το καλοκαίρι και τις είχαν έτοιμες για να τις χρησιμοποιήσουν. Την παραμονή το απόγευμα όλα ήταν έτοιμα. Μέσα στο καλάθι ο καθένας της παρέας έβαζε ένα αβγό, για φόλι, ώστε να βλέπουν οι κυράδες την επόμενη μέρα ότι κι οι άλλες έδωσαν αυγό για να παρακινηθούν να δώσουν κι αυτές. Για να μη σπάνε τα αυγά μέσα στο καλάθι έβαζαν λίγο κοπανισμένο λινάρι, ή λίγο μαλλί ή άν δεν είχαν απ' αυτά έβαζαν λίγα άχυρα.
Από νωρίς το πρωί παρέες – παρέες αρχίζανε να λένε τα κάλαντα διασταυρώνονταν στους δρόμους, έκαναν απολογισμούς τι μάζεψαν και τι απομένει ακόμα να μαζέψουν, ποιος μάζεψε περισσότερα και γιατί και ποιος στο τέλος θα βρεθεί με τα περισσότερα αυγά. Το μεσημέρι γινόταν η μοιρασιά με απόλυτη δικαιοσύνη, ένα σου κι ένα μου. Μετά τη μοιρασιά τα αυγά πήγαιναν στο σπίτι να παραδοθούν στη μητέρα με εξαίρεση ένα δύο που πήγαιναν στον μπακάλη του χωριού για λίγο χαλβά.
Στα κάλαντα έλεγαν πολλές φορές τα εξής λόγια σαν εισαγωγή:
Αυτού στα σπίτια τα ψηλά/ τα μαρμαροχτισμένα/ μέσα κοιμάται ο Νούτσικος με την Αρχοντοπούλα ...........................................
Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια/ ήρθε κι ο Χριστός από τη Βαθανία/Μάρθα κλαίει και Μαρία/ Λάζαρον τον αδελφόν τους./ Αν εδώ ήσουν Χριστέ μου/ Κύριέ μου και Θεέ μου/δε θα πέθαιν΄ο αδελφός μου/ και ο φίλος ο δικός Σου./ Βλέπει ο Χριστός το μνήμα/ και δακρύζει παραχρήμα/ Δεύρο έξω, Λάζαρέ μου/ φίλε μου κι αγαπητέ μου./ Ήρθε ο Λάζαρος........................ Πες μας Λάζαρε τι είδες/ εις τον Άδην που επήγες./ είδα φόβους, είδα τρόμους/ είδα βάσανα και πόνους.
ΠΗΓΗ: agiameteora.net/index.php/.../1484-to-savvato-tou-lazarou.html
του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου -συγγραφέα
ΛΕΞΙΚΟΓΡΑΦΙΚΑ: Ειρωνεία, σύμφωνα με τα λεξικά, σημαίνει περιφρονητικός ή υποτιμητικός αστεϊσμός, εμπαιγμός, χλευασμός ή σαρκασμός σε βάρος άλλου τον οποίο εκφράζει κάποιος με τη διατύπωση μιας γνώμης ή με την έκφραση ενός συναισθήματος διαφορετικών από αυτό που νομίζει ή αισθάνεται. Ακόμη, μπορεί να σημαίνει ένα σχήμα λόγου, κατά το οποίο ένας ομιλητής χρησιμοποιεί λέξεις ή φράσεις με περιεχόμενο εντελώς αντίθετο από αυτό που εννοεί, για να χλευάσει ή να περιπαίξει, να ψέξει, να εκφράσει αγανάκτηση. Υπάρχει και η τραγική ειρωνία, στην οποία αναφερόμαστε πιο κάτω. Τέλος η ειρωνία, ως φιλοσοφικός όρος, είναι η διαλεκτική μέθοδος του Σωκράτη, ο οποίος, προσποιούμενος άγνοια, έθετε στους συνομιλητές του ερωτήσεις τέτοιες που αποκάλυπταν την αντιφατικότητα των λόγων τους.
Να διευκρινίσουμε μετά από αυτά, πως και στην περίπτωση της ειρωνείας και στην περίπτωση του σαρκασμού, ο ομιλητής λέει το αντίθετο από αυτό που εννοεί, αλλά στη μεν πρώτη περίπτωση η έκφραση έχει ως στόχο μία κατάσταση, ενώ στη δεύτερη ένα πρόσωπο. Η ειρωνεία είναι μια μορφή έκφρασης που θέτει ως αίτημα ένα διπλό ακροατήριο, το ένα μέρος που θα ακούσει και δεν θα καταλάβει, και το άλλο μέρος που γνωρίζει. Σύμφωνα με τα λεξικά σαρκασμός είναι η χαιρέκακη ειρωνεία, ο δηκτικός εμπαιγμός, ο χλευασμός ή το σκώμμα. Η λέξη προέρχεται από τη λέξη σαρξ, ενώ η αρχική σημασία του “σαρκάζω” είναι “δαγκώνω τα χείλια μου από οργή”.
ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΣΟΦΙΑ: Ο Σοπενχάουερ έκανε διάκριση μεταξύ ειρωνείας και χιούμορ λέγοντας: “Εάν το αστείο κρύβεται πίσω από το σοβαρό αυτό είναι ειρωνεία, αν το σοβαρό κρύβεται πίσω από το αστείο αυτό είναι χιούμορ”. Βεβαίως για πολλούς η ειρωνεία μπορεί να είναι μια προσβολή μεταμφιεσμένη σε κομπλιμέντο. Έτσι ο Αριστοτέλης έλεγε πως “ειρωνεία είναι εξευγενισμένη προσβολή” κι ο 'Οσκαρ Ουάιλντ πως “είναι η εξευγενισμένη μορφή του μίσους”. Διάφορα αποστάγματα της παγκόσμιας σοφίας κατά καιρούς χαρακτήρισαν την ειρωνεία “σπίθα της κακίας”, ¨κεντρί των μικρών και των μοχθηρών”, “όπλο των δειλών”, κ.ά. Ο Σόλων πίστευε πως: “Η ειρωνεία καμιά φορά σημαίνει έλλειψη πνεύματος”.
Η ΤΡΑΓΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ: Ο όρος τραγική ειρωνεία είναι θεατρικός χαρακτηρισμός της δραματικής τέχνης. Με τον όρο αυτό χαρακτηρίζεται η στιγμή της πλοκής της υπόθεσης, όπου οι πρωταγωνιστές αγνοούν την αλήθεια, ή εκλαμβάνουν κάτι ψευδές ως αληθές και συνεχίζουν να συμπεριφέρονται απελπισμένοι και πάσχοντας, ενώ οι θεατές, γνωρίζοντας τις πραγματικές διαστάσεις των γεγονότων, συμμετέχουν στο δράμα αγωνιώντας στην εξέλιξη της υπόθεσης. Αυτή η αντίφαση δημιουργεί συναισθηματική φόρτιση και ταυτόχρονα προοικονομεί την εξέλιξη της πλοκής. Χαρακτηριστική σκηνή τραγικής ειρωνείας έχουμε στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή, όπου, η πρωταγωνίστρια μαθαίνοντας τον τραγικό θάνατο του αδελφού της εκλαμβάνει αυτόν ως αληθή και θρηνολογεί, ενώ οι θεατές γνωρίζοντας την αλήθεια αδημονούν για τη λύση της δραματικής σκηνής.
ΕΙΡΩΝΕΙΑ ΤΗΣ ΜΟΙΡΑΣ: Ο όρος χρησιμοποιείται για περιπτώσεις στις οποίες οι ενέργειες ή τα σχέδια κάποιου ανατρέπονται αναπάντεχα. Για παράδειγμα: “Εκείνος τον απέλυσε κι ο άλλος τον έσωσε από βέβαιο πνιγμό.” ή “κέρδισε τον πρώτο αριθμό του λαχείου και την εποόμενη βδομάδα σκοτώθηκε σε δυστύχημα”.
ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: Οι ερευνήτριες M. Glenwright και P. Rexman δημοσίευσαν μια έρευνά τους με θέμα την ηλικία που τα παιδιά μαθαίνουν να ξεχωρίζουν την ειρωνεία από το σαρκασμό. Κατέληξαν στο συμπέρασμα πως τα παιδιά ηλικίας 10 ετών μπορούν να ξεχωρίσουν τις δύο έννοιες, χωρίς να μπορούν να τις εξηγήσουν. Αντίθετα, παιδιά 5 ετών αντιλαμβάνονται πως ο σαρκασμός και η ειρωνεία είναι όχι κυριολεκτικές μορφές έκφρασης αλλά δεν μπορούν να τις διαχωρίσουν. Οι ερευνήτριες παρουσίασαν σε 5χρονα και 10χρονα παιδιά διάφορα σενάρια με κουκλοθέατρο. Τα σενάρια κατέληγαν με έναν από τους χαρακτήρες να κάνει ένα επικριτικό σχόλιο. Το σχόλιο ήταν είτε κυριολεκτικό, με στόχο πρόσωπο ή μκατάσταση, είτε μεταφορικό, έχοντας πάλι ως στόχο ένα πρόσωπο (σαρκασμός) ή μία κατάσταση (ειρωνεία). Παράδειγμα: Δύο κούκλες παίζουν σε τραμπολίνο και η μία πέφτει. «Ωραία κόλπα κάνεις,» λέει η μία κούκλα στην άλλη σαρκαστικά. Στο δεύτερο σενάριο, οι δύο κούκλες παίζουν σε χαλαρό τραμπολίνο, που δεν ταλαντώνεται και η μία κούκλα λέει στην άλλη ειρωνικά «Ωραίο τραμπολίνο!». Για να δουν πόσο έχουν κατανοήσει τα παιδιά τις δύο έννοιες, οι ερευνήτριες τους ζήτησαν να βαθμολογήσουν πόσο κακεντρεχείς ήταν οι εκφράσεις, χρησιμοποιώντας κλίμακα από χαμογελαστά μέχρι σκυθρωπά προσωπάκια. Οι απαντήσεις των παιδιών έδειξαν πως και οι δύο ηλικιακές ομάδες κατανοούσαν ότι η μη κυριολεκτική έκφραση είχε την αντίθετη σημασία από αυτή που είχε ειπωθεί. Όμως, μόνο τα 10χρονα κατανόησαν τη διαφορά σαρκασμού και ειρωνείας και βαθμολόγησαν τη σαρκαστική έκφραση ως κακεντρεχέστερη. Τα ίδια παιδιά ωστόσο, δεν είχαν κατανοήσει πλήρως τις δύο έννοιες. Σε μετέπειτα ερωτήσεις, έδειξαν να μην μπορούν να εξηγήσουν τη διαφορά μεταξύ του σαρκασμού και της ειρωνείας. Μεταξύ των συμπερασμάτων τους οι ερευνήτριες ανέφεραν: “Σε ηλικία 9 με 10 ετών, η κατανόηση της διαφοράς μεταξύ σαρκασμού και ειρωνείας τονίζει την εντυπωσιακή αντίληψη που έχουν για το πώς επηρεάζονται τα συναισθήματα ενός ανθρώπου από τα λόγια των άλλων.”
ΒΙΒΛΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΣΑΡΚΑΣΜΟ: Στην Παλαιά Διαθήκη, (Δ' Βασιλειών β' 23-24) αναφέρεται ένα στιγμιότυπο της ζωής του προφήτη Ελισαίου. Ό προφήτης είχε φύγει από την Ιεριχώ και ταξίδευε προς την Βαιθήλ. Έξω από την πόλη τον είδε ομάδα παιδιών από τη Βαιθήλ και καθώς τον έβλεπαν να ανεβαίνει άρχισαν να τον ειρωνεύονται: «Ανάβαινε, φαλακρέ, ανάβαινε»! του φώναζαν. Ό Ελισαίος αρχικά έδειξε μακροθυμία και υπομονή και δεν αντέδρασε στο συνεχή παιδικό σαρκασμό. Στη συνέχεια όμως, όταν είδε ότι αυτά δεν σταματούσαν τις ύβρεις, τα κοίταξε με επιτιμητικό βλέμμα μήπως και τα βοηθήσει να συνέλθουν. Δυστυχώς όμως αυτά αναιδώς συνέχισαν να προκαλούν τον προφήτη με τα χλευαστικά λόγια τους. Και όπως μας πληροφορεί ή Αγία Γραφή, τελικά τα παιδιά αυτά τιμωρήθηκαν αυστηρά από τον δίκαιο Θεό για την ασέβεια τους. Ειδωλολάτρες οι κάτοικοι της Βαιθήλ, φαίνεται ότι ούτε οι ίδιοι σέβονταν τούς ανθρώπους του Θεού, ούτε τα παιδιά τους. Γι' αυτό και χωρίς αναστολές εξαπέλυαν τις ειρωνείες και ύβρεις κατά του προφήτου 'Ελισαίου.
ΣΑΡΚΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΦΥΣΙΚΑ ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΑ: Η ασέβεια και η αναίδεια των κακομαθημένων αυτών παιδιών φάνηκε και από τον τρόπο με τον όποιο τον ειρωνεύονταν. Κορόιδευαν τον προφήτη Ελισαίο αποκαλώντας τον φαλακρό. Οποιοσδήποτε χλευμασμός πικραίνει τον κάθε άνθρωπο. Πολύ περισσότερο όμως ό άνθρωπος πληγώνεται όταν τον κοροϊδεύουν για φυσικά του ελαττώματα. Τί φταίει κάποιος αν εκ γενετής παρουσιάζει μία αδυναμία ή κάποια φυσική έλλειψη, είναι ανάπηρος ή διανοητικώς υστερών. Όποιος σαρκάζει έναν τέτοιο άνθρωπο, στην ουσία εμπαίζει τον ίδιο τον Θεό, πού επέτρεψε να υπάρχει αύτη ή αδυναμία στον συνάνθρωπο μας. Ο σαρκασμός, δε φανερώνει μόνο κακή διάθεση προς τον συνάνθρωπο μας, αλλά και ασέβεια προς τον δημιουργό Θεό. Γι’ αυτό και αποτελεί σοβαρό αμάρτημα. Ίσως κάποιοι παρουσιάσουν μία ένσταση: Αυτές οι αυστηρές τιμωρίες αφορούν την εποχή της Παλαιάς Διαθήκης. Είναι δυνατόν σήμερα, στη μετά Χριστόν εποχή, να τιμωρούνται αυστηρά όσοι κακολογούν τούς άλλους;
Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ: Την απάντηση μάς τη δίνει ό ίδιος ό Κύριος Ιησούς Χριστός, πού υπογράμμισε τη σοβαρότητα αυτής της συμπεριφοράς: «Ός δ' αν είπη τω άδελφω αυτού ρακά, ένοχος έσται τω συνεδρίω. Ός δ' αν είπη μωρέ, ένοχος έσται εις την γέενναν του πυρός» (Ματθ. ε' 22). Εκείνος δηλαδή πού θα πει περιφρονητικά στον αδελφό του «ανόητε» είναι ένοχος και καταδικαστέος. Κι εκείνος πού με κακία θα πει στον αδελφό του «βλάκα» είναι ένοχος βαρύτερου εγκλήματος αξίου να τιμωρηθεί. Τα λόγια μας και ή συμπεριφορά μας προς τούς άλλους πρέπει να είναι απαλλαγμένα από οργή, μίσος, εμπάθεια, σαρκασμό και κάθε είδους κακία.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ: Κι εδώ φαίνεται ο ρόλος των γονέων. Τα παιδιά μαθαίνουν να μιλούν όπως ακούν και τους γονείς τους στο σπίτι. Αν οι μεγάλοι χλευάζουν ανθρώπους με ειδικές ανάγκες ή βρίζουν και μιλούν άσχημα, δίνουν κακό παράδειγμα και ατά παιδιά. Αντίθετα αν οι γονείς σέβονται και τιμούν ό ένας τον άλλον, φέρονται προς όλους και μάλιστα στους τυχόν ανάπηρους αδελφούς με ευγένεια και αξιοπρέπεια, τότε μεταδίδουν γνήσιο, έμπρακτο ήθος στα παιδιά τους, το οποίο σφραγίζει ανεξίτηλα τη ζωή τους.
ΠΗΓΗ: aktines.blogspot.com/2014/06/blog-post_5706.html
«η αγάπη για την εξουσία είναι αγάπη του εαυτού μου»
ΓΕΝΙΚΑ: Φιλαρχία είναι μια τρομερά ακατανίκητη τάση προς εξουσία. Είναι μια εσωτερική, παθολογική κατάσταση λατρείας του «άρχειν». Αυτοί που διψούν για εξουσία είναι ψυχικά ασθενείς άνθρωποι. Θέλουν ν' αποκτήσουν εξουσία για να πείσουν τον εαυτό τους, από τη μια μεριά, πως είναι κάτι σημαντικό, και τους γύρω τους, από την άλλη, ότι δεν πρέπει να τους βλέπουν σαν απλούς ανθρώπους, αλλά σαν κάτι το εξαιρετικό. Τέτοια αντίληψη πηγάζει από ναρκισσιστικά συμπλέγματα που κι αυτά υποκρύπτουν σύμπλεγμα κατωτερότητας. Ακόμη, πολλοί σοφοί κατά καιρούς χαρακτήρισαν το πάθος ως προσπάθεια του φίλαρχου να είναι αγαπητός με τη... βία. Ο Μάο μάλιστα τόνιζε ότι η εξουσία πηγάζει από την κάνη του όπλου. Όμως, η επιδίωξη της εξουσίας γεννήθηκε από τον φόβο. Εκείνος που δεν φοβάται τους ανθρώπους δεν νιώθει την ανάγκη να τους εξουσιάζει!
ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΣΟΦΙΑ: «Αδύνατο να μάθεις τα φρονήματα, τη σκέψη, την ψυχή του κάθε ανθρώπου προτού πάρει στα χέρια του εξουσία.» έλεγε στην «Αντιγόνη» ο Σοφοκλής, αναδεικνύοντας την κρησάρα από την οποία μπορούμε να φιλτράρουμε το ψυχικό βάθος του κάθε ανθρώπου. Ο σοφός Πιττακός συμβαδίζοντας με τα προηγούμενα σημείωνε: «Αρχή άνδρα δείκνυσι», δηλαδή η εξουσία δείχνει τον άνδρα. Ο Περίανδρος συμβούλευε τους υποψήφιους εξουσιαστές: «Όταν καταλάβεις την εξουσία να φροντίσεις να είσαι άξιος αυτής», ενώ ο Ισοκράτης δικανικά συμβούλευε τους εξουσιολάγνους: «Να ζηλεύεις όχι εκείνους που απέκτησαν μέγιστη εξουσία, αλλά εκείνους που χρησιμοποιούν άριστα την υπάρχουσα εξουσία». Ο Σενέκας έλεγε για την πραγματική εξουσία: «Έχεις μεγάλη εξουσία, αν κατέχεις τον εαυτό σου». Ο Ραμπελέ αναρωτιόταν: «Πώς να μπορέσω να εξουσιάζω τους άλλους, όταν δεν έχω τη δύναμη να εξουσιάζω τον εαυτό μου;», αναδεικνύοντας μια ουσιαστική, αλλά απούσα, παράμετρο του υποψήφιου να άρχει: την αυτογνωσία, δικαιώνοντας τον Λάο Τσε που δίδασκε: «Αυτός που εξουσιάζει τους άλλους έχει ισχύ, αυτός που εξουσιάζει τον εαυτό του έχει δύναμη». Αντιθέτως ο έχων ναρκισσιστικές τάσεις Ναπολέων έλεγε χαριτολογώντας: «Εγώ αγαπώ την εξουσία ως καλλιτέχνης, όπως ο βιολιστής αγαπάει το βιολί του. Εγώ αγαπώ την εξουσία, για να βγάζω απ’ αυτήν ήχους και αρμονία»! Ο εκ των θεμελιωτών της δημοκρατίας στις ΗΠΑ, Λίνκολν πίστευε πως: «Οι περισσότεροι άνθρωποι τα βγάζουν πέρα με τις αντιξοότητες, αλλά για να δοκιμαστεί ο χαρακτήρας ενός ανθρώπου, πρέπει να του δοθεί εξουσία», ενώ άλλος πιονέρος της δημοκρατίας στην ίδια χώρα, ο Τζέφερσον, συμβούλευε: «Όταν κάποιος καταλαμβάνει ένα δημόσιο αξίωμα, πρέπει να θεωρεί τον εαυτό του δημόσιο κτήμα». Ο Φ, Μπέηκον χαρακτήριζε πάραξενο πόθο την επιδιώξη της εξουσίας διότι ο ηγέτης, ο πραγματικός ηγέτης, εξουσιάζοντας χάνει την δική του ελευθερία. Βεβαίως αυτό ισχύει για εξαιρετικές περιπτώσεις ανθρώπων που πραγματικά προσφέρουν με την διακυβέρνησή τους στους πολίτες. Φυσικά για τη χώρα μας ισχύει μάλλον περισσότερο αυτό που έγραψε ο Μπέρναρντ Σω: «Δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα, που εγγυάται πως δεν θα κυβερνηθούμε καλύτερα από αυτό που μας αξίζει». Στο ίδιο πλαίσιο ο Ζαν Ζιστ σημείωνε: «Οι φορείς της εκτελεστικής εξουσίας δεν είναι αφέντες του λαού, μα υπάλληλοί του. Ο λαός πρέπει να μπορεί να τους διορίζει και να τους απολύει όποτε θέλει. Δεν υπάρχει θέμα να συμβληθούν με το λαό, πρέπει να τον υπακούσουν.Κι ενώ οι τέχνες έχουν γεννήσει αριστουργήματα, η τέχνη της διακυβέρνησης δεν έχει γεννήσει παρά τέρατα.»
ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΩΡΗΣΗ: Έχουμε αναφερθεί και άλλοτε στην κατανυκτική προσευχή του Αγίου Εφραίμ του Σύρου που λέγεται κατά την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής στις Εκκλησίες. Η προσευχή αρχίζει με αποφατικά αιτήματα προς τον Κύριο. Ο προσευχόμενος ζητά τη βοήθεια του Κυρίου ώστε να φύγουν μακριά τέσσερα μεγάλα πάθη. Ανάμεσα σ' αυτά και η φιλαρχία. Η προσευχή ξεκινά έτσι: «Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιεργείας, φιλαρχίας και αργολογίας μη μοι δως». Το πάθος της φιλαρχίας, γκρέμισε αγγέλους από τον ουρανό, κατοίκους του Παραδείσου τους απομάκρυνε απ' αυτόν, σοφούς τους έκανε μωρούς, ακόμη και «μικρούς ξεγελά πώς θα τους κάνει μεγάλους» (π. Αλεξ. Σμέμαν). Για τους Ορθόδοξους Πατέρες, ο φίλαρχος είναι μανιώδης, ασύνετος, ανυπόμονος και επικίνδυνος για τους γύρω του. Επικίνδυνος, γιατί για τον πάσχοντα ο πλησίον αποτελεί απλώς ένα σκαλί στο οποίο θα πατήσει για να ανέλθει. Έτσι, ακριβώς όπως και στην αλαζονεία, ο φίλαρχος «εργαλειοποιεί» τον πλησίον του γαι την κάλυψη των δικών του αναγκών. Το εγωκεντρικό αυτό πάθος αντιδιαστέλλεται με την αληθινή σχέση του ανθρώπου με το συνάνθρωπό του και την ιερότητα της προσφοράς και της διακονίας που πηγάζουν από την χριστιανική αγάπη. Εκτός από τη βλάβη που προξενεί ο φίλαρχος στο συνάνθρωπό του, μεγάλη είναι η ζημία που προξενείται και στο ίδιο τον πάσχοντα. Αυτή η δίψα να θέλουμε να επιβληθούμε στους άλλους, μας βλάπτει, γι' αυτό και στην προσευχή που προαναφέραμε ζητάμε από τον Κύριο να μας απελευθερώσει από το δαιμονικό πνεύμα της φιλαρχίας. Άλλωστε, όπου κυριαρχεί το πνεύμα της φιλαρχίας, εκεί φεύγει το πνεύμα της αγάπης και της μίμησης του Χριστού, δηλαδή της ταπείνωσης. Κι αυτό γιατί αν ο Χριστός δεν είναι Κύριος και Δέσποτας της ζωής μας, τότε ο εγωισμός γίνεται κύριος και δεσπότης, μετατρέποντας το αχαλίνωτο «εγώ» στο κέντρο του κόσμου και όλα τα εκτιμούμε πλέον με βαση τις δικές μας ανάγκες, ιδέες, κρίσεις, επιθυμίες. Έτσι, για την Εκκλησία, ο αγώνας της κατανυκτικής περιόδου της Σαρακοστής σκοπεύει πρωτίστως στην απελευθέρωσή μας από τις βασικότρες πνευματικές ασθένειες, που διαμορφώνονται στη ζωή μας και μας κάνουν ανίσχυρους ακόμη και για να κάνουμε την αρχή της στροφής μας προς το Θεό. Κατά το Άγιο Εφραίμ η αργία και η λιποψυχία, όταν γεμίζουν την ψυχή μας, μας οδηγούν στη φιλαρχία. Μολύνοντας την τοποθέτησή μας απέναντι στη ζωή, κάνοντάς την άδεια και δίχως νόημα, χωρίς πνευματικούς αγώνες, ωθούμαστε να αναζητήσουμε ως αντιστάθμισμα και «γέμισμα» της ψυχής μας μια ριζικὰ λαθεμένη στάση απέναντι στους συνανθρώπους μας. Η φιλαρχία οδηγεί τον πάσχοντα σε μια αναζήτηση υποταγής των ανθρώπων στο δικό του θέλημα. Βεβαίως, η φιλαρχία δεν εκφράζεται πάντα με την ανάγκη να διατάζω τους άλλους. Μπορεί να εκφράζεται και ως αδιαφορία, περιφρόνηση, έλλειψη σεβασμού, ενδιαφέροντος, φροντίδας για τους ανθρώπους μας ή τον αδύναμο συνάνθρωπο. Η φιλαρχία αποτελεί ένα από τα τα τέσσερα αρνητικά σημεία «στόχους» της μετάνοιας. Είναι εμπόδια που πρέπει να γκρεμιστούν. Όμως, μόνο ο Θεός μπορεί να βοηθήσει. Γι αυτό ο προσευχόμενος εκπέμπει μια κραυγή από τα βάθη της καρδιάς του ζητώντας τη βοήθεια του Θεού.
ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗ: Κύριο μέλημα του πάσχοντος από φιλαρχία είναι η απόκτηση της σωφροσύνης που γεννά την ταπεινοφροσύνη. Έτσι ο σώφρων άνθρωπος θα καταλάβει πως μόνο η ταπεινοφροσύνη είναι αληθινό γνώρισμα του αναγεννημένου πιστού, γιατί μόνο μ᾿ αυτὴ μπορεί να δει και να δεχτεί τα πράγματα όπως είναι πραγματικά και συνεπώς να δει το Θεό, το μεγαλείο και την αγάπη Του. Άλλωστε, ο Θεὸς «υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν». Τέλος, αποκορύφωμα και καρπὸς όλων των αρετών, και κάθε προσπάθειας μετανοίας, είναι η αγάπη. Η αγάπη που, δίδεται μόνο απὸ το Θεό, ως δώρο που αποτελεί σκοπὸ για κάθε πνευματικὴ προετοιμασία καί άσκηση.
ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Τὰ πατερικὰ κείμενα προειδοποιούν ακόμη για την ύπουλη μορφὴ ψευτοευσέβειας, που με το κάλυμμα της ταπεινολογίας και όχι της ταπεινοφροσύνης μπορεί να οδηγήσει σε πραγματικὰ δαιμονικὴ υπερηφάνεια. Αλλὰ όταν βλέπουμε τα δικά μας σφάλματα, δεν κατακρίνουμε τους αδελφούς μας και δεν θέλουμε να άρχουμε σ' αυτούς, όταν δηλαδή, η σωφροσύνη, η ταπεινοφροσύνη, και η αγάπη κατασκηνώσουν μέσα μας, τότε ο αιώνιος σατανικός εχθρὸς, η υπερηφάνεια και η εξ αυτής πηγάζουσα φιλαρχία, θ᾿ αφανιστούν μέσα μας.
…………………………………………………………………………………………
Βιβλιογρ. : π. Αλέξανδρος Σμέμαν - Η ευχὴ του Οσίου Εφραὶμ του Σύρου.
ΠΗΓΗ: aktines.blogspot.com/2015/03/blog-post_9.html
του Κων.Α.Οικονόμου δασκάλου του 32ου Δ. Σχ. Λάρισας – συγγραφέα
ΓΕΝΙΚΑ: Η αλαζονεία, κατά την Ψυχολογία, είναι το γνώρισμα της συμπεριφοράς του ανθρώπου, που πηγάζει από την υπερτίμηση του εαυτού του. Ή αλλιώς: “Αλαζονεία έξις προσποιητή (εστί), αγαθών μη υπαρχόντων”, κατά τον Πλάτωνα και “η αλαζονεία δόξει είναι προσποίησις τις αγαθών ουκ όντων” (Η αλαζονεία είναι η προσποίηση προτερημάτων που δεν υπάρχουν) (Θεόφραστος: Χαρακτήρες 23).
Ο αλαζόνας απομονώνει ουσιαστικά τον εαυτό του από τους συνανθρώπους του και, θεωρώντας τους άλλους κατώτερους, τους χρησιμοποιεί πολλές φορές σαν αντικείμενα και τους ταπεινώνει. Το πιο προσφιλές του μέσον είναι η καθ' αυτό ειρωνεία [όχι, δηλαδή, η λεγόμενη λογοτεχνική ή αυτή η χάριν αστειασμού λεγόμενη]. Ο αλαζόνας βρίσκεται ψηλά στην συνείδηση του και την αυτοεκτίμησή του, αλλά χαμηλά στην συνείδηση των συνανθρώπων του και την εκτίμηση των γύρω του. Ο “κακοήθης”, θα λέγαμε, εγωισμός είναι η τάση του ατόμου να προβάλει και να αγαπά τον εαυτό του. Ο ατομισμός, η έπαρση, η υπεροψία και φυσικά η αλαζονεία είναι αποχρώσεις του ίδιου του εγωισμού, σε ακραία μορφή. [Πάντως δεν θα πρέπει ο εγωισμός ή υπερηφάνεια, ως έννοια, να παίρνει συλλήβδην αρνητικά χαρακτηριστικά, διότι υπάρχει και ο καλός νοούμενος εγωισμός που οδηγεί στην άμιλλα και στην πρόοδο, επιστημονική, κοινωνική, ιατρική, κ.α. Άλλωστε, σύγχρονες έρευνες έδειξαν ότι η έκφραση της υπερηφάνειας είναι παγκόσμια σε όλους τους πολιτισμούς και υπάρχει και στα παιδιά από την ηλικία των τεσσάρων ετών.] Αντίθετα η αυτογνωσία, που είναι η γνώση του εαυτού μας, των αρετών ή αδυναμιών μας, φαίνεται ως κάτι το σκληρό γι’ αυτούς που θέλουν να διατηρούν προσωπείο, είναι όμως ευλογία για όσους αγαπούν την αλήθεια.
ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: Οι ψυχολόγοι κάνουν διαχωρισμό μεταξύ της αυθεντικής υπερηφάνειας, η οποία προέρχεται από τις επιτυχίες που κάποιος αποδίδει στη δική του προσπάθεια, και της υβριστικής υπερηφάνειας, η οποία συνήθως προέρχεται από επιτυχίες που αποδίδονται στις ικανότητες. Η Jessica Tracy από το Πανεπιστήμιο British Columbia λέει ότι η υβριστική υπηρηφάνεια κάνει κακό στους ανθρώπους γιατί σχετίζεται με όλα τα προβληματικά γνωρίσματα της προσωπικότητας όπως επιθετικότητα, αντικοινωνική συμπεριφορά, άγχος, ναρκισσισμό και ντροπή. Έρευνες δείχνουν ότι η υβριστική υπερηφάνεια, η αυθεντική αλαζονεία, προάγει την προκατάληψη προς τα μέλη άλλων ομάδων και άνθρωποι με αυτού του είδους την υπερηφάνεια δεν είναι συμπαθείς στους άλλους.
Ενώ η υβριστική υπερηφάνεια μπορεί να είναι ευχάριστη γιατί σχετίζεται με θετικά συναισθήματα προς τον εαυτό μας, στην πραγματικότητα αναδύεται μέσα από την ανασφάλεια ή την αμυντικότητα. Ο αλαζών είτε θα θεωρήσει ότι είναι απλά περήφανος για τα επιτευγμάτά του, είτε θα είναι τόσο αλαζόνας που θα θεωρεί ότι φυσικά υπάρχει λόγος να θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο καθώς ούτως ή άλλως αυτή είναι η πράγματικότητα! Αυτό το χαρακτηριστικό μόνο καταστροφή μπορεί να του επιφέρει, καθώς εκεί που ξεκινά η αλαζονεία τελείωνει η λογική. Λόγω της αλαζονείας το άτομο δεν είναι σε θέση να ζυγίσει καλά τις καταστάσεις, να ζυγίσει τα υπέρ και τα κατά των κάθε επιλογών του καθώς θεωρεί πως τίποτα δεν είναι ικανό να τον σταματήσει ή να τον ξεπεράσει για αυτό πολλές φορές το ίδιο το άτομο προσυπογράφει την καταστροφή του. Η αλαζονεία αποτελεί μία χρόνια ψυχοπαθολογική κατάσταση, κατά την οποία το άτομο αισθάνεται υπερβολική ανάγκη για δόξα, ταυτόχρονα με υπερβολική αυτοπεποίθηση, αυταρέσκεια, αυτοθαυμασμό και αίσθηση μοναδικότητας. Η έννοια της αλαζονείας συνδέεται αρκετά άμεσα με την έννοια του αρνητικού ναρκισσισμού, που συνίσταται σε μια κατάσταση ‘‘εγωπάθειας’’ με σημαντικές αρνητικές συνέπειες στη συμπεριφορά και τις επιδόσεις του ηγέτη. Η μεγάλη επιτυχία κάνει πολλούς να αισθάνονται δυνατοί, αλάνθαστοι, ακατανίκητοι ‘‘μικροί θεοί’’.
Η ΑΡΧΑΙΑ ΣΟΦΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ: Από τους Προωκρατικούς ακόμη φιλοσόφους διακρίνουμε την αποστροφή των αρχαίων προς το πάθος αυτό και τους ανθρώπους που κατέχονται απ' αυτό. Έτσι ο Ηράκλειτος έλεγε: “Οίησις προκοπής εγκοπή”, δηλαδή, η αλαζονεία είναι εμπόδιο στην προκοπή, ενώ αλλού προσέθετε: “ οίηση, αρρώστια θεόσταλτη”. Ο Χίλων ο Λακεδαιμόνιος πίστευε πως: “τα μεν υψηλά ταπεινούν, τα δε ταπεινά υψούν”. Ο Βίας, ένας άλλος σοφός, έλεγε “ό,τι αν αγαθό πράττης, θεούς, μη σεαυτόν αιτιών”, ότι καλό κάνεις να το αποδίδεις όχι στον εαυτό σου αλλά στους θεούς, ενώ ο Όμηρος συμπλήρωνε: “Συγκράτησε την περήφανη καρδιά σου γιατί δεν ταιριάζει να έχεις ανήλεη ψυχή, ακόμα και οι Θεοί λυγίζουν που έχουν από όλα μεγαλύτερο, (και) το μεγαλείο και τη δύναμη.” Αιώνες αργότερα ο Πλάτων δείχνει τους αντίθετους δρόμους που ακολουθούν η διακαιοσύνη και η αλαζονεία: “Εκείνος που θέλει να γίνει άριστος, δεν πρέπει να αγαπά περισσότερο τον εαυτό του, μήτε τα δικά του, αλλά τα δίκαια.” (Νόμοι, 732 Α), ενώ ο περισσότερο ορθολογιστής Αριστοτέλης διατείνεται: “Ο εγωισμός, είναι το είδος της αγάπης το οποίο δικαίως δυσφημίστηκε, γιατί δεν είναι η αγάπη προς τον εαυτό μας, αλλά ένα πάθος αχαλίνωτο από τον εαυτό μας, πάθος ολέθριο το οποίο παρασύρει το φιλάργυρο__ τους”.
Η ΑΝΩΘΕΝ ΣΟΦΙΑ-ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ: Η Αγία Γραφή ακόμη και στους προ της Χάριτος του Ιησού Χριστού καιρούς, αναφέρεται με συμβουλευτικό αλλά και συγχρόνως σαφή τρόπο στο πάθος της αλαζονείας, ως ενάντιο στο Θείο θέλημα. Διαβάζουμε σχετικά: “Μη σχηματίσεις το φρόνημα οτι είσαι συνετός και μην εμπιστεύεσαι τη σοφία σου (Παρ. γ΄,4). Εισίν οι πλουτίζοντες μηδέν έχοντες και εισίν οι ταπεινούντες εαυτούς εν πολλώ πλούτω (Παρ. ιγ’7). Ακάρθατος παρά Θεώ πάς υψηλόκαρδιος (Παρ. Ιστ’5). Προ συντριβής ηγείται ύβρις, προ δε της πτώσεως υπερηφάνεια (Παρ. ιστ’18). Μη καυχάσθε και μη λαλείτε υψηλά εις υπεροχήν μηδέ εξελθέτω μεγαλορρημοσύνη εκ του στόματος υμών (Α’Βασ. β’3). Μη καυχάσθω ο σοφός εν τη σοφία αυτού και μη καυχάσθω ο ισχυρός εν τη ισχύι αυτού και μη καυχάσθω ο πλούσιος εν τω πλούτω αυτού, αλλ’ ή εν τούτω καυχάσθω ο καυχώμενος συνίειν και γινώσκειν ότι εγώ ειμί Κύριος ο ποιών έλεος και κρίμα και δικαιοσύνην επί της γης (Ιερ. θ’23-2). Μη λέγε καθαρός ειμι τοις έργοις, και άμεμπτος εναντίον του Θεού (Ιώβ ια’4). Οι οφθαλμοί οι μετέωροι ταπεινωθήσονται (Ησ. ε΄15).
Εξολοθρεύσει Κύριος γλώσσα μεγαλορρήμονα (Ψ. ια’14)”. Μετά την έλευση του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και τη διδασκαλία Του που βασίζεται στην αγάπη, ακόμη και κατά των εχθρών, είναι λογικά και φύσει αδύνατον η αλαζονεία να επέχει θέση στη ζωή του πιστού. Έτσι στη Βίβλο της Χάριτος, την Καινή Διαθήκη διαβάζουμε: “Πάς ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται” (Λουκ., ιδ’11, Ματθ. κγ’12 ).
“Καυχάσθω ο αδελφός ο ταπεινός εν τω ύψει αυτού, ο δε πλούσιος εν τη ταπεινώσει αυτού” (Ιακ. α’9). “Ο Θεός υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν” (Ιακ. δ’6). “Ο καυχώμενος εν Κυρίω καυχάσθω. Ου γαρ ο εαυτόν συνιστών, εκείνος εστι δόκιμος, αλλ’ όν ο Κύριος συνίστησιν” (Β’Κορ. ι’17). “Μη υψηλοφρόνει, αλλά φοβού.” (Ρωμ. ια’20). “Εί τις δοκεί είναί τι, μηδέν ών, φρεναπατά εαυτόν.” (Γαλάτ. στ’3). “Εί τις δοκεί είναι παρ’ υμίν εν τω αιώνι τούτω, μωρός γενέσθω, ίνα γένηται σοφός” (Α’ Κορ. γ’18). “Είς υπέρ του ενός μη φυσιούσθε κατά του ετέρου. Τι γαρ σε διακρίνει; Τι δ’ έχεις ό ουκ έλαβες; Ει δε και έλαβες, τι καυχάσαι ως μη λαβών;” (Α’ Κορ. δ’6)”. Ενώ στο κήρυγμα του Παύλου περί αγάπης διαβάζουμε: “Η γνώσις φυσιεί (προκαλεί έπαρση), η δε αγάπη οικοδομεί”
ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ ΚΑΙ ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΣΚΕΨΗ: “Υπάρχει και κάτι χειρότερο απ’ την αμαρτία. Είναι η αλαζονεία της αρετής.” λέει ο Άγιος Αυγουστίνος, δείχνοντας μια άλλη αλαζονεία, αυτή των πιστευόντων ότι είναι κάτι το ξεχωριστό, ακόμη και μέσα στο ίδιο το σώμα της Εκκλησίας, αναδεικνύοντας μορφές ευσεβισμού και δοκησισοφίας με προσωπείο τελώνου της γνωστής παραβολής. Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης φέρνει στη επιφάνεια τη σχέση αλαζονείας και οργής, συνιστώντας: “Αν βρεις τρόπο να αποβάλεις την υπερηφάνεια από τον χαρακτήρα σου, τότε δεν βρίσκει τρόπο ν’ αναπτυχθεί μέσα σου και το πάθος του θυμού”. Ο Γρηγόριος Ναζιανζηνός αντιπαραβάλει τον αλαζόνα με την εικόνα του εξωτερικού ενός τάφου: “Βέλτιον καλόν όντα, νομίζεσθαι κακόν, ή κάκιστον, δόξαν έχοντα (να φαντάζεται) αγαθού. Ως τάφος πλαστός τοις ανθρώποις φαινόμενος, και υπάρχων, όστις σεσηπόσι νεκροίς έσωθεν υπερόζων, έξωθεν λάμπει ασβέστω και ζωγραφίαις τερπναίς”. Ο αλαζών μένει χωρίς στήριγμα, κατά τον Άγιο Ισσάκ το Σύρο: “Η υπερηφάνεια διώχνει τον φύλακα Άγγελό μας, ενώ η προσευχή και η ταπείνωση τον κρατά κοντά μας βοηθό και φύλακά__ μας”. Ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός συγκρίνει τον αλαζόνα με τον Αδάμ, που από αλαζονεία, “του γίνεσθαι ίσα Θεώ”, εξέπεσε του Παραδείσου: “Αδάμ ποτε τον προπάτορα ο εχθρός παρασκευάσας ισοθεϊαν φαντασθήναι, εξήνεγκε παραδείσου και μέχρις άδου πυθμένων κατήγαγε.” Ο αδάμας της ερήμου Άγιος Ιωάννης ο Σιναϊτης πιστεύει ότι η αλαζονεία φύεται στη λησμοσύνη των αμαρτημάτων του ανθρώπου:
“Την λησμονιά των αμαρτημάτων την προκαλεί η υπερηφάνεια, διότι η ενθύμησή τους προξενεί ταπεινοφροσύνη”, ενώ τη θεωρεί αίτιο απουσίας των αρετών: “Όπως το σκοτάδι είναι ξένο από το φως, το ίδιο ξένος είναι και ο υπερήφανος από κάθε αρετή”, και μητέρα όλων των μεγάλων παθών: “Η υπερηφάνεια είναι άρνηση του Θεού, εφεύρεση των δαιμόνων, μητέρα της κατάκρισης, απόγονος των επαίνων, απόδειξη ακαρπίας, φυγάδευση της βοήθειας του Θεού, πρόδρομος της παραφροσύνης, πρόξενος πτώσεων, πηγή θυμού, θύρα της υποκρισίας, στήριγμα των δαιμόνων, φύλακας των αμαρτημάτων, δημιουργός της ασπλαχνίας, πικρός κριτής, απάνθρωπος δικαστής και ρίζα της βλασφημίας”. Ο ίδιος ο ερημίτης θεραπεία της αλαζονείας βλέπει μόνο από τον ίδιο το Θεό: “Τους ακόλαστους μπορούν να τους γιατρέψουν οι άνθρωποι, τους πονηρούς οι άγγελοι και τους υπερήφανους μόνο ο Θεός”. Ο κορυφαίος Πατέρας της Εκκλησίας Ιωάννης ο Χρυσόστομος εξηγεί γιατί ο αλαζών απομακρύνεται από το Θεό: “Όταν είμαστε κυριευμένοι από το πάθος της υπερηφανείας, είτε παρθενία, είτε νηστεία, είτε ελεημοσύνες, είτε ο,τιδήποτε άλλο κι αν κάνουμε, όλη η ζωή μας γίνεται ακάθαρτη. Διότι ακάθαρτος παρά Θεώ πας υψηλοκάρδιος”. Ο Άγιος Εφραίμ ο Σύρος συμβουλεύει: “ Ταπείνωσον τον λογισμόν της υπερηφανείας, πριν η υπερηφάνια σε ταπεινώση”. Ο Άγιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος αποκαλεί μητέρα της αλαζονείας τη φιλαυτία: “Παιδιά της φιλαυτίας είναι: οι έπαινοι στην καρδιά, η αυταρέσκεια, η λαιμαργία, η πορνεία, η κενοδοξία, ο φθόνος και το κορύφωμα όλων των κακών, η υπερηφάνεια.” Σαν κατακλείδα της πατερικής σκέψης ας ακούσουμε τα λόγια ενός σύγρονου Πατέρα, του Σωφρόνιου του Έσσεξ: “Ρίζα όλων των κακών είναι η υπερηφάνεια.”
Η ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΠΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ: Κατά τον πάπα Γρηγόριο Α΄ (Διάλογος 590-604) η αλαζονεία είναι το κορυφαίο από τα επτά “θανάσιμα αμαρτήματα”. Τα αμαρτήματα ονομάζονται "θανάσιμα" γιατί σύμφωνα με την ρωμαιοκαθολική εκκλησία μπορούν να στερήσουν τη θεία χάρη και να οδηγήσουν στην αιώνια καταδίκη της ψυχής του ανθρώπου, αντίθετα με άλλα αμαρτήματα που μπορεί να συγχωρεθούν μέσω του “καθαρτήριου πυρός”, που ο ίδιος πάπας έθεσε στο κέντρο της θεολογίας εγκαινιάζοντας έτσι τον «σκοτεινό μεσαίωνα με τις φοβίες του για την κόλαση».1.Σύμφωνα με την παράδοση, κάθε αμάρτημα εκπροσωπείται από αντίστοιχο δαίμονα. Αυτά τα αμαρτήματα είναι: Οκνηρία (τεμπελιά), δαίμονας ο Βελφεγώωρ, αλαζονεία, δαίμονας ο Εωσφόρος, λαιμαργία, δαίμονας ο Βεελζεβούλ, λαγνεία (ανεξέλεγκτη σεξουαλική επιθυμία), δαίμονας ο Ασμοδαίος, απληστία (πλεονεξία), δαίμονας ο Μαμμωνάς, οργή (θυμός-μνησικακία), δαίμονας ο Σατανάς, ζηλοφθονία (η ενόχληση από την επιτυχία των άλλων), δαίμονας ο Λεβιάθαν. Η αλαζονεία θεωρείται κι εδώ ως η μητέρα όλων των αμαρτιών. Αντίθετα στην ορθόδοξη θεολογική σκέψη αμαρτία που οδηγεί στο θάνατο είναι, σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη, η άρνηση της σάρκωσης του Θεού Λόγου και συνεπώς η άρνηση της__ Ανάστασης,2, καθώς και η αμετανοησία, δηλαδή η βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος, για την οποία ακόμη και εάν προσευχηθεί κάποιος άγιος προκειμένου να απαλλαγεί ο οφειλέτης δεν θα εισακουστεί3.
ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Ο αμερικανός γερουσιαστής W. Fullbright τον καιρό του πολέμου του Βιετνάμ4 ανέλυσε πώς η Αλαζονεία της Δύναμης οδηγεί σε πράξεις αδικίας εις βάρος των αδυνάτων και σε πράξεις παρανοϊκές των δυνατών, ώστε τελικά να αποτυγχάνουν σε ό,τι ανέλαβαν να κάνουν αλαζονικά και άδικα. Η αλαζονεία της δύναμης έχει μέσα της τα σπέρματα αδικίας και αποτυχίας. Για την αλαζονεία, βέβαια, ομιλεί η ίδια η Ιστορία πολύ πριν ο Fullbright αναλύσει το φαινόμενο. Τα πρώτα απροκάλυπτα κυνικά δείγματα που προσφέρει η ιστοριογραφία είναι νομίζω αυτά που αφηγείται ο Θουκυδίδης με πρωταγωνιστές τους Αθηναίους και θύματα τους Νάξιους και Μήλιους, μικρές αδύναμες κοινωνίες. Έτσι επειδή το 468 π.Χ. οι Νάξιοι, έκριναν ότι δεν υπήρχε λόγος να πληρώνουν την εισφορά στο ταμείο των Αθηναίων, οι Αθηναίοι έκριναν ότι ο Νάξιοι παραλογίζονταν. Γι’ αυτό έπλευσαν με το στόλο που συντηρούσαν με τις εισφορές των «συμμάχων», εμφανίστηκαν μπροστά στη Νάξο και έτσι οι Νάξιοι «πείστηκαν»: να αυξήσουν την εισφορά, να κατεδαφίσουν τα τείχη, με την επισήμανση του Θουκυδίδη: «πρώτη των ελληνίδων πόλεων εδουλώθη». Πιο τραγική η μοίρα της Μήλου, που δεν ανήκε και δεν ήθελε να εμπλακεί σε συμμαχίες. Οι Αθηναίοι με την αλαζονεία του ισχυρού έκριναν ότι δεν είχαν τέτοιο δικαίωμα οι Μήλιοι και απαίτησαν την ένταξή τους στην ηγεμονία των Αθηνών. Στη διαμαρτυρία των Μηλίων ότι αυτή η πολιτική είναι εκβιαστική, άδικη, η απάντηση των Αθηναίων ήταν σαφώς αλαζονική: “Δικαιοσύνη νοείται μόνο ανάμεσα σε ισοδύναμους”. Και ισοπέδωσαν τη Μήλο. Σήμερα τέτοια συμπτώματα πολιτικής αλαζονείας εντοπίζονται είτε στις μεγάλες δυνάμεις, ΗΠΑ κλπ, είτε στη συμπεριφορά κάποιων κοινωνικοπολιτικών ομάδων, που επικρατούν πρόσκαιρα νομίζοντας ότι σώζουν την κοινωνία και πως μόνο αυτοί γνωρίζουν την οδό της σωτηρίας, είτε ως συμπεριφορά ατόμων που διαχειρίζονται κάποιο αξίωμα, μικρό ή μεγάλο και αισθάνονται ως μόνοι αρμόδιοι να σώζουν τους άλλους. Όπως δηλαδεί λέει ο Σοφοκλής: “Ύβρις φυτεύει τύραννον” (η αλαζονεία δημιουργεί τον τύραννο). Αυτή η αλαζονική αίσθηση υποδαυλίζεται από την κολακεία που συχνά δέχονται οι αλαζόνες καθώς και από την αίσθηση δύναμης και αλάθητου. Έτσι αυτοί οι αλαζόνες φτάνουν στο σημείο να θεωρούν τους εαυτούς τους φορείς υψηλών ιδεών λέγοντας ακόμη και ανοησίες χωρίς αυτοέλεγχο ή κριτική, αφού το ακροατήριο ή ανήκει στην ίδια κατηγορία και χειροκροτεί ή προσέρχεται αναγκαστικά και έχει λόγους να σιωπά. Οι αλαζόνες ηγέτες ενδιαφέρονται μόνο για τους εαυτούς τους. Έχουν την αίσθηση ότι τα ξέρουν όλα, πάντα αυτοί έχουν δίκιο και ποτέ δεν φταίνε οι ίδιοι για τις αποτυχίες. Δεν ακούν τους άλλους, δε μαθαίνουν από τα λάθη και τις αποτυχίες, δεν τους αρέσουν οι συμβουλές και οι διαφωνίες. Θίγονται, θυμώνουν και γίνονται επιθετικοί όταν τους κάνουν κριτική. Θέλουν συνεργάτες που να τους λένε πάντα ‘‘ναι’’ και να τους θαυμάζουν. Υποτιμούν κια αγνοούν τους περιορισμούς, τις δυσκολίες και τις ατέλειές τους, καθώς αισθάνονται ακατανίκητοι. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να λαμβάνουν αποφάσεις που δε στηρίζονται σε αξιόπιστες πληροφορίες και ορθολογική ανάλυση. Ουσιαστικά, χάνουν την επαφή με την πραγματικότητα, ζουν σε γυάλινους πύργους και δεν συνειδητοποιούν τους κινδύνους. Έτσι, οδηγούνται σε επικίνδυνες αποφάσεις και παράτολμα έγα, που μπορεί να συνεπάγονται συμφορές.
Τέτοιοι ηγέτες κυβερνούν απολυταρχικά. Ακόμη και όταν ζητούν τη συμμετοχή, το κάνουν για τυπικούς λόγους ή εντυπωσιασμό. Αρκετές φορές θεωρούν τον εαυτό τους υπεράνω των κανόνων, τους οποίους συστηματικά αγνοούν, παραβαίνουν ή και αλλάζουν, ώστε να “ταιριάζουν” με την προσωπικότητά τους, τις ανάγκες και τις επιδιώξεις τους. Εμπιστεύονται, ανταμείβουν και ευνοούν ανθρώπους που πάντα ‘‘συμφωνούν’’ μαζί τους, που τους θαυμάζουν, τους δοξάζουν, τους υπηρετούν και τους υποστηρίζουν. Οι ηγέτες αυτοί δε διαθέτουν αυτοεπίγνωση, δεν εκφράζουν τα συναισθήματά τους και δεν ενδιαφέρονται να κατανοήσουν τους άλλους, παρότι οι ίδιοι επιζητούν διαρκώς την κατανόηση όλων των άλλων. Είναι συναισθηματικά απομονωμένοι και γίνονται σκληροί, επιθετικοί και διεκδικητικοί με τους άλλους, όταν αντιλαμβάνονται ότι δεν τους υποστηρίζουν και δεν τους εμπιστεύονται.
Συνήθως τέτοια αλαζονεία καταρρέει εκ των έσω, εξαιτίας λαθών των ίδιων των αλαζόνων και της υπερβολικής σιγουριάς, κύριου στοιχείου της αλαζονείας, ξεχνώντας πως “η δικαιοσύνη έχει μεγαλύτερη ισχύ από την αλαζονεία” (Ησίοδος: Έργα και ημέραι, 217). Τα παραδείγματα μεγάλων προσωπικοτήτων που καταστράφηκαν από την αλαζονεία τους είναι πολλά. Το πρώτο που έρχεται στο μυαλό των περισσοτέρων είναι αυτό του μεγάλου στρατηγού Ναπολέοντα, που δεν μπορεσε να αποδεχθεί πως έπρεπε σε κάποιο σημείο να σταματήσει, πως δεν ήταν ανίκητος, για αυτό και τελικά έχασε ότι είχε κατακτήσει. Τέτοια παραδείγματα υπάρχουν και στον αθλητισμό όπου όσες φορές ομάδες μεγαθήρια υποτίμησαν φαινομενικά πιο αδύναμους αντιπάλους έχασαν πολλά από τη δική τους αλαζονεία.
1 S. Hausammann, Das Christusbekenntnis in Ost und West, Band 4, Neukirchener Verlag 2004, σ. 167-168.
2 «ότι πολλοί πλάνοι εξήλθον εις τον κόσμον, οι μη ομολογούντες Ιησούν Χριστόν ερχόμενον εν σαρκί», Β’ Ιωάν.7.
Πρβλ. Ι. Καραβιδόπουλου, Η αμαρτία κατά τον απόστολον Παύλον, Θεσσαλονίκη 1968, σ. 41-42.
3 Βλ. Μάρκου Ερημίτου, Περί των οιομένων εξ έργων δικαιούσθαι 40, PG 65, 936CD. Πρβλ. Γ. Μαντζαρίδη, Χριστιανική Ηθική ΙΙ, εκδ. Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 2003, σ. 131-133.
4 W. Fyllbright, The Arrogance of Power.
Φ. Κ. Βώρου: Αδυναμίες της Αλαζονείας.
Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Πνευματική Αφύπνιση, Λόγοι Β΄, Σουρωτή Θεσσαλονίκης 1999.
Δ. Μπουραντά: «Όλα σου τα ’μαθα, μα ξέχασα μια λέξη» http://apsychologist.blogspot.com/2011/03/7-3.html
Χρυσόστομος Α. Σταμούλης: «Συγγνωστόν γαρ, ου τιμωρητόν, η ασθένεια» Τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα σε Ανατολή και Δύση.
ΠΗΓΗ: aktines.blogspot.com/2012/09/blog-post_24.html
Το 4o
Λύκειο 4ο Γυμνάσιο Καρδίτσης
υποδέχτηκαν σήμερα, Τρίτη 31 Μαρτίου τον Σεπτό Ποιμενάρχη μας κ.
Τιμόθεο.
Ο
Σεβασμιώτατος μέσα στα πλαίσια της ποιμαντικής μέριμνάς του συνέχισε και σήμερα
τις επισκέψεις του σε μαθητικά σύνολα της πόλεώς μας.
ΠΗΓΗ: ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΘΕΣΣΑΛΙΩΤΙΔΟΣ ΚΑΙ ΦΑΝΑΡΙΟΦΕΡΣΑΛΩΝ
ΠΗΓΗ: ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΘΕΣΣΑΛΙΩΤΙΔΟΣ ΚΑΙ ΦΑΝΑΡΙΟΦΕΡΣΑΛΩΝ
Κάποτε είχε πάει ένας κοσμικός στην Σκήτη των Καυσοκαλυβίων στο Άγιο όρος, για να γίνει Μοναχός. Οι Πατέρες όμως της Σκήτης δεν τον δέχονταν, γιατί, εκτός που ήταν ράθυμος και αμελής, ήταν και πολύ σκανδαλοποιός και δημιουργούσε συνέχεια θέματα.
Επειδή εκείνος αναπαύονταν στην Σκήτη, παρακάλεσε τους Πατέρες να τον αφήσουν να μένει ως λαϊκός και να εργάζεται καμιά φορά.Έτσι λοιπόν πέρασε την ζωή του με ραθυμία μέχρι την ώρα του θανάτου του που έπεσε πια στο κρεβάτι και ψυχοραγούσε. Οι Πατέρες όμως του συμπαραστέκονταν και βρίσκονταν συνέχεια κοντά του.
Μια μέρα ο ετοιμοθάνατος είχε έρθει σε έκσταση και έκανε νοήματα. Οι Πατέρες απορούσαν τι να συμβαίνει...
Όταν συνήλθε τους διηγήθηκε το εξής φοβερό:
Είδα τον Αρχάγγελο Μιχαήλ μ' ένα χαρτί στα χέρια του, που είχε όλες τις αμαρτίες μου, και μου είπε:
«Βλέπεις, αυτά εδώ τα έκανες όλα, γι' αυτό ετοιμάσου να πας στην κόλαση».
Τότε εγώ του λέω:
«Για κοίταξε, ανάμεσα σ' αυτά τα αμαρτήματα, υπάρχει το αμάρτημα της κατακρίσεως»;
Ψάχνει ο Αρχάγγελος και μου λέει: «Όχι, δεν υπάρχει».
«Οπότε, του λέω, δεν πρέπει να πάω στην κόλαση, σύμφωνα με αυτό που είπε ο Κύριος». «Μη κρίνετε, ίνα μη κριθήτε».
Τότε ο Αρχάγγελος Μιχαήλ έσχισε το χαρτί με τα αμαρτήματά μου. Έτσι, Πατέρες μου, θα πάω στον Παράδεισο...
Όταν μου είχατε πει ότι δεν κάνω για Μοναχός στην Σκήτη και εργαζόμουν ως λαϊκός και Εκκλησιαζόμουν στον Κυριακό τις εορτές, είχα ακούσει τα λόγια του Ευαγγελίου «Μη κρίνετε, ίνα μη κριθήτε»
και είπα: «Ταλαίπωρε, τουλάχιστον αυτό να εφαρμόσεις, και αυτό με έσωσε δίχως άλλον κόπο». Μόλις τελείωσε αυτά τα λόγια, παρέδωσε την ψυχή του στον Αρχάγγελο Μιχαήλ..
Πηγή: | Ι.N. Παναγίας Αλλεξιωτίσσης Πατρών http://panagiaalexiotissa.blogspot.com/2015/03/blog-post_16.html#ixzz3VsCZ2q1N
ΠΗΓΗ: agiabarbarapatras.blogspot.com/
ΠΗΓΗ: logoskyrioy.blogspot.com/2013/05/blog-post_23.html
Μέσα στην ατμόσφαιρα της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής ακούμε συχνά την εξαίρετη προσευχή του Αγίου Εφραίμ : «Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιεργίας, φιλαρχίας και αργολογίας, μη μοι δος…».
Όταν λέει ο άγιος τη φράση «πνεύμα αργολογίας», κάνει λόγο για την αμαρτία της αργολογίας, η οποία πολλούς ανθρώπους ταλαιπωρεί. Η αργολογία είναι τα πολλά, τα ανώφελα, τα ανούσια, τα απερίσκεπτα και τα περιττα λόγια. Είναι γνωστός ο λόγος του Κυρίου μας «ότι παν ρημα αργόν ο εαν λαλήλωσι οι άνθρωποι, αποδώσουσι περί αυτού λόγον εν ημέρα κρίσεως». Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος γράφει χαρακτηριστικά «Πολυλογία εστί κενοδοξίας καθέδρα, αγνωσίας τεκμήριον, καταλαλιάς θύρα, ευτραπελίας χειραγωγός, ψεύδους υπουργός, κατανύξεως διάλυσις».
Η αυτοκυριαρχία στα λόγια είναι η πιο ιδανική έκφραση της εγκράτειας. Είναι η πιο μεγάλη νίκη. Η σιωπή του Ιησού μπροστά στο δικαστήριο υπήρξε η πιο λαμπρή απολογία του. Πόσα δεν λέει η τόσο μικρή φράση : «ο δε εσιώπα»! Αλλά γιατί σιωπά ο Ιησούς ; Πρώτα διότι γνωρίζει ότι, ό,τι και εάν έλεγε, εφόσον είχαν πάρει την απόφαση να τον θανατώσουν κανείς δεν θα πρόσεχε τα λόγια Του. Έπειτα γνώριζε ότι πιο μεγάλη αξία έχουν τα μεγάλα έργα της αγάπης που έκανε σε εκείνον τον λαό, παρά τα λόγια εκείνη τη στιγμή.
Εκείνος που αποφεύγει την πολυλογία και αργολογία δε σημαίνει πως δεν μιλάει, αυτό θα ήταν παραλογισμός, αλλά μιλάει όσο και όταν πρέπει.
Να το πάρουμε απόφαση «μη εις φλυαρίαν και ανοήτους ομιλίας τον καιρόν καταδαπανώμεν», σημειώνει ο Ιερός Χρυσόστομος. Υπέροχη απόφαση, τουλάχιστον μέχρι την Ανάσταση.
Περιοδικό «Φωτοδότης» Ι.Ν. Μεταμόρφωσεως Βριλησσίων, τεύχος 14, Φεβρουάριος 2009
ΠΗΓΗ: metamorfosi-vrilission.gr/πνεύμα-αργολογίας/
